VARAŽDIN

sl1

Varaždin, tvrđava

sl1

Varaždin, trg kralja Tomislava

Istorijski nazivi

Garestin

Etimologija

Mađ. várasd ‘gradić’, -in od mađ. lokativnog sufiksa (Skok III 567a). (A.L.)

Atribucija

Geografski položaj

46° 18’ N, 16° 20’ E   
Grad u Hrvatskoj. Mesto na desnoj obali reke Drave, 76 km severno od Zagreba.

Istorijat

U centru današnjeg grada sačuvano je staro srednjovekovno utvrđenje. Nekada je Varaždin bio smatran drugim gradom po važnosti u Hrvatskoj.
Prvi put se pominje 1181. kao sedište županije (comes de Varesdin). Od 1209. ima status slobodnog kraljevskog grada koji je dobijen od kralja Andrije II, a 1220. potvrđen poveljom Bele IV. Taj grad su 1242. znatno razorili Mongoli. Krajem XIV v. prelazi u ruke grofova Celjskih, ali ga je obnovio i utvrdio tek baron Ivan Ungnad 1464. pod pretnjom opasnosti od Turaka. Sredinom XVI v. naglo se razvija u politički, vojni i trgovački centar. Krajem istog veka preuzimaju ga grofovi Erdedi, nasledni varaždinski župani. Upravo u to vreme Turci se prvi put probijaju do grada (preko Koprivnice i Kalnika), ali su odbijeni. Od 1595. Varaždin je sedište Slavonske (Varaždinske) Krajine, a početkom XVII v. je bolje utvrđen. U Krajini 1735. izbija buna varaždinskih krajišnika kojoj se pridružuje i stanovništvo, ali je brzo ugušena i smirena obećanjima. Dve godine kasnije (1737) sprovedena je reorganizacija Varaždinske Krajine.
U XVI v. u Varaždin dolaze jezuiti, osnivaju Zakmardijev konvikt i grade svoje crkve i manastire u baroknom stilu. U XVIII v. Varaždin je sedište upravnih institucija banske Hrvatske, ali 1767. strada u velikom požaru, pa se uprava ponovo vraća u Zagreb.

Epski kontekst

Pominje se u MH IX, 3, u kontekstu drugog turskog pohoda na Beč 1683.

Literatura

book1969Српски рјечник истумачен њемачкијем и латинскијем ријечима, сакупио га и на свијет издао Вук Стеф. Караџић, „Нолит", Београд 1969.  cobiss
book1970Vojna enciklopedija, 1-10, Redakcija vojne enciklopedije, Beograd 1970-1975.Beograd 1980.  [s.vv. Grad, Varaždin]  cobiss
book2002Енциклопедија православља, 1-3, „Савремена администрација", Београд 2002  [tom 1]  cobiss