SIBINJ, Sibin

sl1

Sibinj, panorama

sl1

Sibinj, Veliki trg

Istorijski nazivi

Cibinium, Szeben, Hermannstadt, Sibiu

Etimologija

Krajem XI v. Zebyn, Cibiniensis, od slov. sviba ‘dren’ (up. Sibinj u Slavoniji, Sibnica), prvobitno ime potoka, ili od ličnog imena s.-h., bug., rum. Sibin. Mađ. Nagyszeben ‘Veliki Sibinj’ prema ‘Malom’, Kiszszeben u Šaroškoj županiji. Nem. Hermannstadt ‘Hermanov grad’ (Kiss 451b). (A.L.)

Atribucija

Sibinj

Sibin

Geografski položaj

45° 48’ N, 24° 29’ E   
Grad u Rumuniji.

Istorijat

Grad Sibiu su 1190. osnovali kolonisti Saksonci, verovatno pored rimskog naselja, poznatog u srednjem veku pod imenom Caedonia, koje je već bilo napušteno u vreme dolaska Saksonaca. Tvrđava Sibinj je opustela posle 11. aprila 1241, nakon tatarske invazije. U sledećem veku je popravljena i ojačana, posle čega je stekla status grada, pravo slobodne trgovine i oslobođenje od poreza. Tokom XIV v. Sibinj je već bio važan trgovački centar sa čak 19 cehovskih udruženja.
U XV v. grad su u više navrata (1437, 1438, 1442) bezuspešno napadali Turci. Pošto je uspeo da se odupre turskim osvajanjima, Sibinj je postao najznačajniji etnički nemački grad u Transilvaniji (epski i mađarski Erdelj) i sedište Universitas Saxorum. Tokom XVIII i XIX v. grad postaje jedan od najznačajnijih centara i za Rumune u toj oblasti.
Epski junak Sibinjanin Janko (istorijski Janoš Hunjadi) bio je otac kralja Matije Korvina (epski kralj Matijaš).

Epski kontekst

Sibinj se ni u jednoj hrišćanskoj pesmi ne pominje drukčije nego kao mesto Janka Sibinjanina i njegovog sestrića Sekule Banovića (Banović Sekula). U muslimanskim pesmama jednom je pomenut Sibinjanin Janko (od Sibinja Janko – MH III, 1), a dva puta ban od Sibinja / Sibinjlija ban (KH I, 17; EH 7).

Legenda o Sibinjaninu Janku
„Osim onoga što se u našijem narodnijem pjesmama pjeva o Sibinjaninu Janku i o njegovu nećaku Sekuli, ja ću ovdje da kažem samo šta se o njima pripovijeda. Visoki Stefan idući s vojskom iz Moskovske u Srbiju dođe u Budim na konak, i ondje Madžarska gospoda videći ga onako visoka i lijepa zažele imati od njega poroda, i u razgovoru zapitaju ga dali bi se u vojsci njegovoj mogao naći dobar ždrijebac da opase njihovu kobilu da bi i oni zapatili tako lijepijeh i dobrijeh konja, a on im odgovori: ‘bi, za što ne bi?’ Kad bude u veče oni mu pošalju lijepu djevojku da noći s njime. Kad se on stane izgovarati, kaže mu se da je on to obrekao učiniti; tako on djevojku primi i prenoći s njome, i sjutradan ujutru na rastanku dade joj prsten i reče joj: ako rodi muško da mu nadjene ime Janko, ako li rodi žensko, Janja, i pošto dijete odraste da mu da onaj prsten. Odatle se on krene i otide u Srbiju, a djevojka poslije devet mjeseci rodi dvoje i muško i žensko, i po njegovoj naredbi nadjenu muškome ime Janko a ženskome Janja. Pošto Janko malo poodraste i stane se s djecom igrati, gdje se skače on odskače, gdje se rve, on obara, gdje se kamena meće, on odmeće, gdje se trči, on utječe: za to mu stanu djeca zavidjeti i kao podsmijevajući mu se govoriti da on nema oca nego da je kopile. Kad se to Janku dosadi on jednom navali na svoju mater da mu kaže ko je njegov otac; na to mu mati dade onaj prsten, a kad on unj zagleda i prouči šta se na njemu piše, on reče: ‘međer sam ja jednoga cara sin!’ i za to je poslije išao u Srbiju i bio se s Turcima kao tražeći svoju očevinu. Janja se uda i rodi sina Sekulu, koji je u narodnijem pjesmama ponajviše sa svojijem ujakom. Pripovijeda se da su ih Turci jedan put tako razbili da se nijesu mogli vratiti pravijem putem u Madžarsku, nego da su nekuda preko Srbije i preko Hercegovine samo sa dvanaest ljudi pobjegli u Dubrovnik, i da su ih Dubrovčani ondje obojicu izmolovali i da se je govorilo da dva ljepša čovjeka ondje nijesu došla.”*

Još i: Sibinj kod Slavonskog Broda (Hrvatska).

Literatura

book1969Српски рјечник истумачен њемачкијем и латинскијем ријечима, сакупио га и на свијет издао Вук Стеф. Караџић, „Нолит", Београд 1969.  [s.v. Сибињанин Јанко*]  cobiss
book1973Imenik mesta и Jugoslaviji, „Službeni list", Beograd 1973.  [354]  cobiss
book1975Даничић, Ђура : Рјечник из књижевних старина српских, 1 -3, фототипско издање „Вук Караџић", Београд 1975.  [3:107]