PAG
Grad Pag, panorama
Paška tvrđava
Istorijski nazivi
Cissa, Pagus, Villa Pagi
Etimologija
Od lat. pagus ‘selo’ (Skok III 585). (A.L.)
Atribucija
- kameni: Kad sađoše do Paga kamena (KH II,Narodne pjesme muslimana u Bosni i Hercegovini, sabrao Kosta Hörmann 1888-1889, knjiga II, drugo izdanje, Sarajevo 1933. (KH II) 54:304)
- vlaški: Sve od Senja do Paga vlaškoga (KH II,Narodne pjesme muslimana u Bosni i Hercegovini, sabrao Kosta Hörmann 1888-1889, knjiga II, drugo izdanje, Sarajevo 1933. (KH II) 54:303)
- bez atribucije: Pa od Paga snahu podigoše (KH II,Narodne pjesme muslimana u Bosni i Hercegovini, sabrao Kosta Hörmann 1888-1889, knjiga II, drugo izdanje, Sarajevo 1933. (KH II) 54:320)
Geografski položaj
44° 26’ N, 15° 3’ E
Grad u Hrvatskoj, na istoimenom ostrvu.
Istorijat
U antičko doba nalazio se ovde grad Kisa (Cissa) po kojem je i čitavo ostrvo dobilo ime. Kisa se nalazila severno od današnjeg Paga, verovatno na položaju koji se zove Čaška (pridevska izvedenica od Cissa). Ovaj rimski grad stradao je u katastrofalnom zemljotresu 361. i potonuo u more, gde se njegovi ostaci i sada mogu videti. Kasnije je verovatno bio obnovljen jer se 1212. javlja kao Kessa veterana („stara Kisa”). Atribut veterana svedoči da u XIII v. grad Kisa nije više imao isti značaj kao pre, tj. da je neko drugo mesto preuzelo njegovu ulogu, a to je bio drugi grad na ostrvu – mesto na kome se dobijala so iz morske vode, nazvano Pagus prema latinskoj reči za selo. Taj Pag se nalazio oko 3 km južno od današnjeg grada Paga, na položaju napuštenog Starog grada. Pod imenom Villa Pagi, grad na tom mestu prvi put se pominje 1069. Sve do kraja XIV v. javljaju se oba imena ostrva: starije Kisa (Kissa insula 1070, Chessa 1372) i novije (insula Pagi). Od kraja XIV v. ostaje samo Pag.
Srednjovekovni Pag dobio je 1244. od kralja Bele IV status slobodnog kraljevskog grada. Potom, 1409. dolazi pod upravu Venecije, a tada (1433) počinje i izgradnja današnjeg grada podizanjem kuća duž glavne ulice sa trgom u sredini. Najveći broj građevina potiče, međutim, iz XVI i XVII v.
Pored župne crkve iz XV v., očuvane su još i kaptolska crkva nasred trga iz XIV v., crkva sv. Jurja, katedrala, kneževa palata i franjevački samostan iz XVI v.
Epski kontekst
U pesmi se pominje kao grad bana Papa, čiju je ćerku Ružu isprosio senjski kapetan.
Literatura
 | 1926 | Марчић, Луцијан: Антропогеографска испитивања по северодалматинским острвима (Раб, Паг, Вис), Српски етнографски зборник ХХХVIII/23, СКА, Београд |
| 1950 | Skok, Petar: Slavenstvo i romanstvo na jadranskim otocima. Toponomastička ispitivanja, Zagreb. cobiss |
| 1971 | Marković, Jovan Đ.: Gradovi Jugoslavije, Beograd. [448-451] cobiss |
| 1986 | Šimunović, P.: Istočnojadranska toponimija, Zagreb. cobiss |