KLUŽ, Kološvar, Kolušvar
Kluž (Claudiopolis) 1617.
Kluž (Cluj-Napoca), panorama
Istorijski nazivi
Claudiopolis, Cluj, Klausenburg, Kolozsvár, Cluj-Napoca
Etimologija
Spornog porekla; poredi se, između ostalog, srvnem. klûse ‘klanac’ (istog krajnjeg porekla kao Klis), i lično ime Claus ‘Nikola’ (Kiss 350a). (A.L.)
Atribucija
Kološvar
- zenđil vlaški: Od zenđila vlaškog Kološvara (KH II,Narodne pjesme muslimana u Bosni i Hercegovini, sabrao Kosta Hörmann 1888-1889, knjiga II, drugo izdanje, Sarajevo 1933. (KH II) 56:216)
- bez atribucije: Pa posječe bana Kološvara (KH I,Narodne pjesme muslimana u Bosni i Hercegovini, sabrao Kosta Hörmann 1888-1889, knjiga I, drugo izdanje, Sarajevo 1933. (KH I) 17:729)
- grad: Kad me svede Kolušvaru gradu (KH III,Narodne pjesme muslimana u Bosni i Hercegovini, Iz rukopisne ostavštine Koste Hörmanna, redakcija, uvod i komentari Đenana Buturović, Sarajevo, 1966. (KH III) 4:170)
Geografski položaj
46° 47’ N, 23° 37’ E
Grad u Rumuniji.
Istorijat
Mađarsko ime Koložvar, rodno mesto kralja Matije Korvina.
Mesto su osnovali Saksonci u XII v., a status slobodnog grada dobio je 1405. Tvrđavu, današnji unutrašnji grad na desnoj obali reke, podigao je kralj Sigismund. Porušena je 1840.
Epski kontekst
U pesmama se javlja kao grad u Erdelju. Od istorijskih događaja, vezuje se za boj pod Osijekom (KH I, 17) kojom su prilikom poginuli i beg Ljubović i kološvarski ban.
Matija/Matijaš Hunjadi (Hunyadi), sin ugarskog vojskovođe i plemića Janoša/Janka (epski Sibinjanin Janko), rođen u Klužu 1440, umro u Beču 1490. Za ugarskog kralja izabran je 1458 (o tome peva pesma MH I, 67), a nazvan je Korvin po gavranu koji je bio predstavljen na njegovom grbu (lat. corvus „gavran”). Matija Korvin je uspeo da stvori jaku najamničku vojsku koja je dugo bila snažan bedem protiv turskih osvajanja. Posle pada Bosne 1463, ta je vojska oslobodila Jajce i Srebrenicu, a kralj Matijaš je potom osnovao banovine koje su godinama štitile Slavoniju od Turaka. Istovremeno, ratovao je protiv Habzburgovaca i sprečavao Mletke da se prošire po Dalmaciji, pa je tako osnovao prvu stalnu vojnu posadu u Senju. Njegovi napori bili su krunisani 1485. kada je trijumfalno ušao u Beč i stvorio prvu centralističku monarhiju u Srednjoj Evropi. Vek te države je bio kratak jer se raspala neposredno posle kraljeve smrti 1490.
Literatura
 | 1880 | Rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika, Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti, I-XIV, Zagreb, с1880-1952. |
| 1970 | Vojna enciklopedija, 1-10, Redakcija vojne enciklopedije, Beograd 1970-1975.Beograd 1980. cobiss |