GOSPIĆ
Gospić oko 1910.
Gospić danas
Istorijski nazivi
Kaseg, Kasezi
Etimologija
Od gospa ‘gospođa’, verovatno u značenju ‘Bogorodica’, ali je sufiks nejasan; ili prvobitno prezime *Gospići od ženskog nadimka; u okolini ima i selo Goslić. Da je ime ranije potvrđeno, smelo bi se pomišljati i na preobliku lat. hospitium ‘svratište, gostionica’. Kasezi je bio kod Slovenaca u srednjem veku naziv za slobodne seljake, zemljoposednike. (A.L.)
Atribucija
- grad: Da idemo do Gospića grada (SANU III,Српске народне пјесме из необјављених рукописа Вука Стеф. Караџића, Српска академија наука и уметности, Одељење језика и књижевности.
Пјесме јуначке средњијех времена, књига трећа, Београд, 1974. (SANU III) 78:79) - grad bijeli: Od Gospića grada bijeloga (KH I,Narodne pjesme muslimana u Bosni i Hercegovini, sabrao Kosta Hörmann 1888-1889, knjiga I, drugo izdanje, Sarajevo 1933. (KH I) 22:430)
- bili: Već me nosi do Gospića bilog (MH III,Hrvatske narodne pjesme, skupila i izdala Matica hrvatska. Odio prvi. Junačke pjesme.
I/3. Junačke pjesme (muhamedovske), knjiga treća, uredio Dr Luka Marjanović, Zagreb, 1898. (MH III) 20:293); MH IV,Hrvatske narodne pjesme, skupila i izdala Matica hrvatska. Odio prvi. Junačke pjesme.
I/4. Junačke pjesme (muhamedovske), knjiga četvrta, uredio Dr Luka Marjanović, Zagreb, 1899. (MH IV) 39 - ispod Perušića: Od Gospića ispod Perušića (EHMuslimanske narodne junačke pjesme, sakupio Esad Hadžiomerspahić, u Banjoj Luci, 1909. (EH) 10:46)
- bez atribucije: A Vješticu u Gospić oćeraše (SANU III,Српске народне пјесме из необјављених рукописа Вука Стеф. Караџића, Српска академија наука и уметности, Одељење језика и књижевности.
Пјесме јуначке средњијех времена, књига трећа, Београд, 1974. (SANU III) 76:60); KH II,Narodne pjesme muslimana u Bosni i Hercegovini, sabrao Kosta Hörmann 1888-1889, knjiga II, drugo izdanje, Sarajevo 1933. (KH II) 62, 65; SANU III,Српске народне пјесме из необјављених рукописа Вука Стеф. Караџића, Српска академија наука и уметности, Одељење језика и књижевности.
Пјесме јуначке средњијех времена, књига трећа, Београд, 1974. (SANU III) 78; MH III,Hrvatske narodne pjesme, skupila i izdala Matica hrvatska. Odio prvi. Junačke pjesme.
I/3. Junačke pjesme (muhamedovske), knjiga treća, uredio Dr Luka Marjanović, Zagreb, 1898. (MH III) 10, 19, 20; MH IV,Hrvatske narodne pjesme, skupila i izdala Matica hrvatska. Odio prvi. Junačke pjesme.
I/4. Junačke pjesme (muhamedovske), knjiga četvrta, uredio Dr Luka Marjanović, Zagreb, 1899. (MH IV) 33, 39; EHMuslimanske narodne junačke pjesme, sakupio Esad Hadžiomerspahić, u Banjoj Luci, 1909. (EH) 4, 10
Geografski položaj
44° 33’ N, 15° 22’ E
Grad u Hrvatskoj. Nalazi se u Ličkom polju, u podnožju Velebita, na rekama Novčici i Bogdanici.
Istorijat
Staro ime Kaseg (Kasezi) javlja se već u XIII v. (ispravom iz 1263. kralj ugovara zamenu poseda s ličkim županom Petrom Tolimirovićem i između ostalih spominje i naselje Kaseg na levoj obali reke Like, pored potoka Novčice). Pod današnjim imenom prvi put se pominje tek 1692.
Gospić je mlađe gradsko naselje. Od 1527. do 1689. bio je pod vlašću Turaka. U prvom popisu na području današnjeg grada ili sasvim blizu njega, nalazi se selo Gospojina u nahiji Novi, a 1604. ono se pominje kao naselje Gospić. Putopisci s kraja XVIII v. spominju Gospić kao grad koji „bijaše prije kukavni turski grad”, u kojem „Grci” imaju malu crkvu s kipom Gospe, po čemu je Gospić dobio ime. Grad je počeo da se razvija krajem XVII i u XVIII v. – posle povlačenja Turaka iz Like. Za vreme Vojne krajine u Gospiću je bilo sedište ličkog štaba Vojne krajine, najviše vojne komande za Liku i Krbavu, a od 1872. sedište Ličko-krbavske županije. Od kraja XVII v., u XVIII i naročito u XIX v., Gospić dobija prepoznatljive urbanističke odrednice kao upravno, administrativno, političko, vojno i kulturno središte ličkog kraja.
Temelj današnjeg grada bile su dve turske kule – kula age Senkovića na prelazu preko reke Novčice (danas najstarija kuća u gradu), i kula age Alića, na kojoj se i danas vide ostaci kružnog temelja na lokaciji Kulina (poznat kao Rajčić grad).
Epski kontekst
Epika za Gospić vezuje age Senkoviće i njihovu kulu, što je u skladu sa istorijskom istinom.
Pesme u SANU III pominju Gospić u kontekstu smrti i pogubljenja ličkih hajduka Nikole, Đurđa (SANU IIII, 78) i Sime Džepinovića (SANU III, 76), a muslimanske u kontekstu ženidbe Nuhana Kumalića (KH I, 22), Hasana Kurtagića iz Gospića (MH III, 20), Muhe i Mehe Ćejvanagića (MH III, 10), Mehmedage Šarca (MH IV, 39), Mehmedage Bosnića (EH 4) i Hasana Ćelebića (EH 10). Pominje se takođe i u okviru neuspešnog udara Juga Brinjanina na Lički Ribnik (MH IV, 33).
Literatura
 | 1880 | Rječnik hrvatskoga ili srpskoga jezika, Jugoslavenska akademija znanosti i umjetnosti, I-XIV, Zagreb, с1880-1952. |
| 1970 | Vojna enciklopedija, 1-10, Redakcija vojne enciklopedije, Beograd 1970-1975.Beograd 1980. cobiss |
| 1973 | Imenik mesta и Jugoslaviji, „Službeni list", Beograd 1973. [162] cobiss |
| 1997 | Hrvatski leksikon, I-II, Naklada Leksikon d.o.o., Zagreb 1997. [I] |
| 2002 | Енциклопедија православља, 1-3, „Савремена администрација", Београд 2002 [1] cobiss |