SISAK, Siesak
Sisak, plan tvrđave (XVIII v.)
Sisak, stari grad
Istorijski nazivi
Segestica, Siscia
Etimologija
Od XVI v. refleks antičkog Siscia, verovatno od keltskog ličnog imena Siscius, up. u Galiji Sisciacum; pretkeltsko ime mesta Segestica čuvalo se do u srednji vek u obliku Sitec (1332. Zitech) (Skok III 244a, Kiss 616a). (A.L.)
Atribucija
Sisak
- grad bijeli: Od Siska, grada bijeloga(KH III,Narodne pjesme muslimana u Bosni i Hercegovini, Iz rukopisne ostavštine Koste Hörmanna, redakcija, uvod i komentari Đenana Buturović, Sarajevo, 1966. (KH III) 8:550)
- grad: Beg Mehmed-beg Sieska grada (KH III,Narodne pjesme muslimana u Bosni i Hercegovini, Iz rukopisne ostavštine Koste Hörmanna, redakcija, uvod i komentari Đenana Buturović, Sarajevo, 1966. (KH III) 8:889)
- grad bijeli: Od Sieska grada bijeloga (KH III,Narodne pjesme muslimana u Bosni i Hercegovini, Iz rukopisne ostavštine Koste Hörmanna, redakcija, uvod i komentari Đenana Buturović, Sarajevo, 1966. (KH III) 8:794)
Geografski položaj
45° 30' N, 16° 22' E
Grad u Hrvatskoj.
Istorijat
Jedan od najstarijih u Sisačko-moslavačkoj županiji i njeno sedište. Mesto na sastavu tri reke: Save, Kupe i Odre. Kupa deli Sisak na Stari i Novi grad.
U IV v. pre n.e. na mestu današnjeg grada Skordisci su osnovali Segestiku (Segestica) čiji se ostaci nalaze na poluostrvu Pogorelcu, odmah pored ušća Odre u Kupu. To naselje, koje su posle Skordiska naselili Iliri, razorio je 35. godine Oktavijan, a Tiberije je na suprotnoj obali podigao novi grad Sisciju (Siscia). U vreme Vespazijana to je naselje postalo kolonija (Colonia Flavia Siscia), glavno mesto panonske pokrajine Savije (Saviae) i sedište njenog namesnika. Rimski grad su osnovali mornari otpušteni iz rimske flote. U III v. postaje ranohrišćanska biskupija i ima sopstvenog mučenika: sv. Kvirina. U VII v. osvojili su ga Avari i Sloveni, a u IX v. u njemu je bilo sedište Ljudevita Posavskog. Tokom XII v. pominje se kao svojina Zagrebačkog kaptola. Turci su ga napadali više puta, pa je 1545–1550. Zagrebački kaptol, s dozvolom kralja Ferdinanda, sagradio novi grad na mestu ranijeg. Turci su taj grad ipak osvojili 1593. u čuvenoj Sisačkoj bici, ali su ga godinu dana kasnije izgubili. Pod imenom Vojni Sisak grad je pripadao Vojnoj krajini dok je trajala. Današnji Sisak nastao je 1873. kada su se ujedinili Stari i Novi Sisak.
Epski kontekst
U pesmi KH III, 8 pominje se kao grad izvesnog Mehmed-bega, dakle kao tursko mesto, čime se radnja (prema istorijskoj nužnosti) može locirati u vreme pre 1594, a hrišćanski napad na Osijek – koji se u pesmi pominje kao datum zarobljavanja begovih kćeri – verovatno je onaj iz 1521. (vide ).
Literatura
 | 1969 | Српски рјечник истумачен њемачкијем и латинскијем ријечима, сакупио га и на свијет издао Вук Стеф. Караџић, „Нолит", Београд 1969. cobiss |
| 1970 | Vojna enciklopedija, 1-10, Redakcija vojne enciklopedije, Beograd 1970-1975.Beograd 1980. [s.v. Grad] cobiss |
| 1971 | Marković, Jovan Đ.: Gradovi Jugoslavije, Beograd. cobiss |
| 1979 | Evlija Čelebi: Putopis. Odlomci о jugoslovenskim zemljama, Sarajevo 1979. [226, nap. 47] cobiss |
| 1997 | Hrvatski leksikon, I-II, Naklada Leksikon d.o.o., Zagreb 1997. [tom II] |
| 2003 | Talbert, Richard J. A. ed.: Atlas of Classical History, Routledge, London and New York. [142] |